Biliyoruz ki uçağımızın motorunu biraz fakir (lean) çalıştırıp uçurduğumuzda motor başlangıçta müthiş
bir güç verir ancak bir süre sonra güçten düşüp stop eder.Bunun sebebi motorunuzun çalışmak için yeterli yakıt
alamamasıdır.Bu arada böyle bir durumda motorun içinde neler olur ?
Motorunuzu fakir (lean) çalıştırdığınızda motorun içindeki ısı süratle artar.Bu sıcaklık kısa sürede
yakıtın içindeki yağın tutuşma sıcaklığına erişir (200 dereceyi aşar) ve motoru yağlaması gereken yağ yanar.
Bu motor çalışırken bir cızırdama sesi ile kendini belli eder.Yakıtın içindeki yağ yandığında yağlama özelliğini
kaybeder.Motorun yağlanması kesildiği için motorun içindeki özellikle piston ve gömlek arasındaki sürtünme
süratle artar.Ayrıca sürtünme arttığı için ortaya fazladan bir ısı doğar.Bu ısı yakıttaki yağın daha fazlasının
yanmasına sebep olur.Sonunda piston ve gömlek inanamayacağınız kadar kısa sürede aşınarak motor
kompresyonunun düşmesine sebep olur.Buda motorunuzun ölmesi demektir.Bu arada fazla ısı bujinizin de
kısa sürede yanmasına sebep olur.Eğer uçuyorsanız muhtemelen uçağınız stop edecek ve dead stick iniş
yapmak zorunda kalacaksınız.Öyleyse ne yapmalıyız ?
Motorunuzu çalıştırırken çok az zengin çalıştırarak motorun ihtiyacından biraz fazla yakıt
göndererek çok az bir yakıtın yanmadan dışarı atılmasını sağlayabiliriz.Bu çok az ekstra yakıt motorunuzu
soğutarak onu koruyacaktır.Nasıl mı ?
Hatırlayın çoğumuz ortaokul yada lisede suyu buharlaştırma deneyi yapmışızdır.Suyu kaynama
noktasına kadar ısıtırız.Su kaynamaya başlar.Ancak buharlaşabilmesi için daha fazla ısıya ihtiyaç vardır.
Biz suyu ısıttıkça su fazla ısıyı alarak buharlaşır ve suyun sıcaklığı sürekli 100 derece civarında sabit kalır.
Oysa biz fazla ısı veriyorduk.İşte verdiğimiz ısı oranında buharlaşan su bu dengeyi sağlar.Aynı prensibi
motorumuzun yakıtındaki alkole uygulayabiliriz.Bir maddenin yanması için gerekli olan oksijen miktarı
her maddeye göre farklı miktardadır.Örneğin 1 santimetreküp alkolün yanması için gerekli oksijen miktarı ile
bir santimetreküp benzinin yanması için gerekli oksijen miktarı farklıdır. Motorun santimetreküp cinsinden
hacmi sabittir.Motor emme zamanında hacmi kadar havayı dışarıdan emer.Karbüratörde bu hava belirli oranda
yakıtla karıştırılır.Bu yakıt hava karışımı silindirin içine gelir ve sıkıştırılır.Bu arada şuna dikkat edin.
Bu sıkıştırılmış yakıt hava karışımının içindeki oksijen miktarı sabittir ve motorumuza gönderdiğimiz yakıtın
ancak bu havanın içindeki oksijen miktarının yakabileceği kadarı yanacaktır.Fazlası ısı sebebiyle
buharlaşacaktır.Eğer motorun içinde fazla yakıt varsa hepsi yanmayacaktır.Yanmayan kısmı buhar haline
gelerek motorun içerisindeki fazla ısıyı su örneğindeki gibi üzerine alarak dışarı taşıyacaktır.Bu arada alkol
bu iş için çok elverişlidir.Bir kaç damla yakıtı sıcak bir günde kolunuza damlatın.Göreceksiniz ki alkol çok çabuk
buharlaşacak ve kolunuzdaki ısıyı da beraberinde götürecektir.(Neden kolonya kullanıyoruz ki ? )Yağlama yağıda
bir miktar ısıyı üzerine alıp dışarıya taşıyacaktır.Yağ buharlaşmaz ancak soğutmaya yardımcı olur.İlave
olarak çok az fazla yağ ekstra yağlama sağlar.Havanın içindeki rutubette motorun soğumasına yardımcı olur.
Bütün bunlara göre motoru çok az zengin çalıştırmanın bize çok faydası olduğunu kafamıza yerleştirmeliyiz.
Havada duran bir motorla iniş yapmak istemiyorsanız,motorunuzun uzun ömürlü ve rahat çalışmasını istiyorsanız,
bujinizin çok kısa sürede yanmasını istemiyorsanız ve uçağınızın kritik bir durumda motorunun stop etmesi
sebebiyle düşerek parçalanmasını istemiyorsanız motorunuzun tam gaz ayarını yaptıktan sonra iğneyi bir
yada iki klik geri alarak çok az fazla yakıt göndererek bu problemlerden kurtulabilirsiniz.
Bu arada şunu da ilave edeyim.Yakıt deponuz tam dolu iken yerde motorunuzun tam gaz ayarını yaparsınız.
Uçağınızı kaldırırsınız.Bir süre problem yoktur.Ancak yakıt seviyesi azaldıkça motora giden yakıtta azalma
görülür.Buna ilaveten birazda yükseliş verirseniz ortaya çıkan "G" kuvveti ile yakıt motora gitmek istemeyecektir.
Bu durumda motorun çok az zengin çalışması bu problemin çözülmesine yardımcı olacaktır.
Unutmayın ki az bir yakıtı ziyan edeceksiniz yada motor gücünden çok az bir ödün vereceksiniz ancak
kazancınız çok daha fazla olacaktır.
